«Τραγική και γλυκιά ταυτόχρονα».
«Δύσκολη, ενεργειακά, και με αρκετή χρονοκαθυστέρηση».
«Προτιμούμε από κοντά, και οι μαθητές και οι δάσκαλοι».
της Ιφιγένειας Διαμάντη
«Διαφορετική, όχι κακή. Το άσχημο είναι ότι το Ίντερνετ δεν είναι για όλους γρήγορο και πολλές φορές η σύνδεση ήταν δύσκολη ή υπήρχαν καθυστερήσεις σε εικόνα ή ήχο από τους μαθητές».
«Ήταν σωτήρια, για τους μεν διδάσκοντες από άποψη διάθεσης, και για τον κόσμο λόγω διαδραστικότητας. Τα σχόλια και το commitment των μαθητών ήταν άκρως συγκινητικά».
«Ξεκάθαρα μόνο για να μείνουμε σε μία επαφή».
«Κακή, δεν θα το ξαναέκανα».
«Δύσκολη για όλους και δεν υπάρχει σχέση με το κανονικό μάθημα σε μια αίθουσα».
«Είχε τις δυσκολίες της αλλά ήταν και ένα ενδιαφέρον τεστ για τις ικανότητές μας να προσαρμοζόμαστε ως δάσκαλοι».
«Δεν είναι σίγουρα καθόλου όπως το διά ζώσης μάθημα, αλλά κάποιες φορά είχε πολλή πλάκα...»
«Δεν υπήρχε η δυναμική και η ενέργεια του ζωντανού μαθήματος, με αποτέλεσμα να μην νιώθω ότι κάνω το ίδιο ποιοτικό μάθημα, οπότε και το σταμάτησα».
«Η διδασκαλία μέσω online πλατφόρμας βοήθησε σημαντικά να διατηρήσουν οι μαθητές μας την επαφή τους με τον χορό. Τα ολιγομελή τμήματα και η εξ αποστάσεως διδασκαλία συνετέλεσαν ώστε να βελτιώσουμε την μέθοδο διδασκαλίας μας, καθώς έπρεπε να εστιάσουμε στη λεπτομερή παρουσίαση των κινήσεων και στη διόρθωση των τεχνικών θεμάτων που παρατηρούσαμε στους μαθητές μας, είτε σε πραγματικό χρόνο (την ώρα του μαθήματος) είτε σε δεύτερο χρόνο (βίντεο από πρακτική). Τέλος, η ψυχολογική υποστήριξη που αποκομίσαμε ήταν σημαντική και μας βοήθησε να αντεπεξέλθουμε σε όλη αυτήν την πρωτόγνωρα δύσκολη κατάσταση».
Στο ερώτημα τού πώς είναι η εμπειρία της διδασκαλίας μέσω online πλατφόρμας, οι παραπάνω απαντήσεις ήταν ποικίλες. Αυτό είναι άλλωστε, το βασικό ερώτημα μετά αυτήν την αναπάντεχη τροπή που έλαβε η καθημερινότητά μας από τον Μάρτιο του 2020 και ύστερα σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα.
Rhythm Hoppers, Rollin’ Foxes, Athens Boogie, Swing That Thing!, Jump’n’Jive – Athens Swing Team, Hobnob, Athens Balboa, Γεωργία Βασιλειάδου (επί χρόνια μέλος των Lindy Hop Greece - Θεσσαλονίκη), Άλεξ Παλαμήδης (που ανοίγει δική του σχολή με βασική κατεύθυνση τα blues αλλά και με μαθήματα lindy hop, έπειτα από πολλά χρόνια στους Athens Lindy Hop), Fatty George Lindy Club (Χίος), Lindy Hop Volos, Road Runners (Σαλαμίνα), Τζαζ Αντιδραστήρας απαντούν στις ερωτήσεις του Swing in Greece.
Άργος, Παρίσι, Πέραμα, νησιά
Ακόμα κι αν κοστίζει συναισθηματικά το να μην κάνεις διά ζώσης μάθημα χορού, εντούτοις υπήρξαν ορισμένα οφέλη, έχοντας, ωστόσο, στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι «τα online μαθήματα απευθύνονταν μόνο σε όσους είχαν ήδη ξεκινήσει», σύμφωνα με τον Μάνο Κουβάκη των Rollin’ Foxes (να ζήσει το άρτι αφιχθέν «αλεπουδάκι»), και όχι σε κάποιον που ποτέ πριν δεν είχε κάνει lindy hop (swing), authentic jazz (solo), boogie woogie (rock’n’roll), jive, κλπ, προσθέτουμε εμείς.
Κατά τα άλλα, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων τονίζει ως πλεονέκτημα, τη δυνατότητα να κάνεις μάθημα σε ανθρώπους που διά ζώσης δε θα μπορούσαν να τα παρακολουθήσουν λόγω απόστασης ή να παρακολουθήσεις μαθήματα από όλον τον κόσμο με όποιον δάσκαλο προτιμάς.
«Υπήρχε μια κοπέλα από την Γαλλία που κέρδισε πολλά από εμάς. Αλλά και όσοι παρακολούθησαν, τους ωφέλησε από την απραξία» λένε οι Χιώτες Fatty George Lindy Club. «Η πραγματοποίηση online μαθημάτων μάς βοήθησε να δημιουργήσουμε νέα τμήματα με μαθητές που συμμετείχαν από Πέραμα, Αθήνα και Άργος και δεν είχαν την ευκαιρία ή τον χρόνο να συμμετέχουν στα μαθήματά μας με φυσική παρουσία», επισημαίνουν οι Road Runners που δραστηριοποιούνται στη Σαλαμίνα.
Σε άλλες περιπτώσεις, υπήρχαν συμμετοχές από τα νησιά και την επαρχία, ενώ πέραν της γεωγραφικής απόστασης την οποία η τεχνολογία εκμηδένισε, εντάσσεται η παράμετρος της δυνατότητας επανάληψης του μαθήματος από το μαγνητοσκοπημένο αρχείο. Άλλωστε, και πριν από τα lockdown, πολλοί αναζητούσαν βιντεάκια στο YouTube για να κάνουν εξάσκηση ή «practice» κατά τη δημοφιλή αργκό του χώρου – χορού. «Δόθηκε η ευκαιρία να εστιάσουμε περισσότερο στο σώμα μας ως ατομικοί χορευτές (ποιότητα κίνησης, καλύτερη κατανόηση του πώς λειτουργεί το σώμα κλπ)», προσθέτει ο Άλεξ.
Το Zoom ήταν η πλατφόρμα που προτιμήθηκε περισσότερο, με το Messenger, τα μαγνητοσκοπημένα βίντεο, το Google Meet, το Vimeo και το Facebook Live να ακολουθούν.
Rotation: και τώρα τί;
«Change partners!» ηχεί ακόμα στα αυτιά η εντολή της δασκάλας. Το μάθημα lindy hop αλλά και το rock’n’roll γίνεται με εναλλαγή χορευτικών παρτενέρ. Οι δάσκαλοι στέκονται στο κέντρο, οι μαθητές σχηματίζουν κύκλο γύρω τους, οι leaders ή καβαλιέροι μένουν σταθεροί και οι followers / ντάμες μετακινούνται. Ή και τούμπαλιν. Ωστόσο, προς το παρόν, το rotation αποφεύγεται. Χωρίς rotation στο διά ζώσης μάθημα, με τί τρόπο και σε τί βαθμό επηρεάζεται το όφελος από τη διαδικασία της μάθησης;
«Επηρεάζεται πάρα πολύ η ποιότητα, η ύλη και η χαρά του μαθήματος καθώς οι ζευγαρωτοί χοροί είναι επικοινωνία και μοίρασμα!» λέει η Δονάτα Λεκατσά από το Hobnob. «Εμείς δεν πιανόμαστε καθόλου στα μαθήματα lindy hop. Οπότε τα μαθήματα γίνονται solo based με υποθετικό πλασματικό πιάσιμο στο ζευγάρι». Νέα, προσωρινά, ήθη. «Επηρεάζεται αρκετά. Κρίνω απαραίτητη την αλλαγή παρτενέρ για λόγους πρακτικούς, κοινωνικοποίησης και εξοικείωσης με το σώμα, τον χορό και τη μουσική» απαντά η Λιζέτα Μανίνι (Lindy Hop Volos), ωστόσο προς το παρόν, οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν. «Γενικά επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με το να γίνεται rotation. Σε σύγκριση, όμως, με το να μη γίνονται καθόλου μαθήματα, το να έχεις σταθερό χορευτικό παρτενέρ δεν είναι και τόσο κακό» είναι η γνώμη της Αλεξάνδρας Φιλίππου (Athens Balboa), «καθώς έτσι μπορείς να χρησιμοποιήσεις και να δουλέψεις άμεσα και εκτός μαθήματος όσα μαθαίνεις, υπάρχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη που να ενθαρρύνει το feedback, κ.ά.». Από την άλλη, «είναι πολύ σημαντική η χαρτογράφηση διαφορετικών ενεργειών, σωματοτύπων κτλ. Όσο σημαντικό είναι και το social dancing. Ελπίζω να μπορέσουμε να επιστρέψουμε σύντομα στην αλλαγή χορευτικών ζευγαριών και στους απρόσμενους αυτοσχεδιασμούς» λέει η Έλενα Σκλαβούνου (Jump‘n’Jive).
«Η δυνατότητα προσαρμογής σε άλλους παρτενέρ είναι πολύ σημαντική στους κοινωνικούς χορούς, επομένως επηρεάζεται αρκετά όταν λείπει το rotation» σημειώνει η Ελένη Χρυσίδου (Swing That Thing!), αφού «απουσιάζει το connection. Αυτού του είδους η σύνδεση είναι η κοινή γλώσσα των χορευτών ανά τον κόσμο. Χωρίς αυτήν, διδάσκεσαι να ακολουθείς (follow) ή καθοδηγείς (lead) μόνο ένα συγκεκριμένο άτομο» λέει ο Μάνος Κουβάκης. «Οι ζευγαρωτοί χοροί είναι μια γλώσσα επικοινωνίας. Αν δε μπορείς να την εξασκήσεις με διαφορετικά άτομα, μιας και ο καθένας είναι διαφορετικός, χάνεται σε κάποιο βαθμό το social κομμάτι του χορού» συντονίζεται με τις προηγούμενες η απάντηση του Άλεξ Παλαμήδη. Παρά το ενδεχομένως αποθαρρυντικό της όλης κατάστασης, ο Άλεξ, έπειτα από πολλά χρόνια στους Athens Lindy Hop, ξεκίνησε ένα νέο εγχείρημα: έστησε / στήνει μια νέα σχολή.
Από την άλλη, «η αποφυγή rotation έχει βοηθήσει να βελτιωθούν μεμονωμένα χορευτικά ζευγάρια. Ωστόσο, αν πραγματοποιηθεί σωστή εκμάθηση του leading, και τα δύο μέρη (leader και follower) έχουν σωστή αντίληψη, θεωρώ πως δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα στην επανεκκίνηση του social dancing» απαντά η Λιάνα Καρούση (Road Runners). «Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι η απώλεια της κοινωνικής επαφής με διαφορετικά άτομα, που αποτελει τη βάση του social dancing και του χορού, γενικότερα. Όμως, δεδομένων των συνθηκών, προσπαθούμε να συνεχίσουμε την εκμάθηση του χορού εξασφαλίζοντας ασφάλεια στους μαθητές μας», ολοκληρώνει.
Σόλο χορογραφίες
Δεδομένης της κατάστασης, η στροφή σε σόλο χορευτικά είδη, όπως το authentic jazz είναι αναμενόμενη. Musicality και footwork είναι τα δύο βασικά σημεία στα οποία επικεντρώνεται προς ώρας η πλειοψηφία των ερωτηθέντων, με τον αυτοσχεδιασμό (improvisation), -κομβικό, δημιουργικό και απελευθερωτικό κομμάτι του χορού- να αποτελεί επίσης επιλογή, μαζί με σύντομες σόλο χορογραφίες. Στις περιπτώσεις των ανά ζεύγη χορών, θα γίνονται χωρίς rotation, με σταθερό χορευτικό παρτενέρ. Γενικότερα, τα μαθήματα χορού διεξάγονται σύμφωνα με συγκεκριμένες οδηγίες από την πολιτεία.
Ακυρώσεις Φεστιβάλ και Zoom πάρτυ
Εκτός από τη διακοπή των διά ζώσης μαθημάτων χορού, εξίσου σημαντική παράμετρος των lockdown ήταν η πλήρης διακοπή των καθιερωμένων εβδομαδιαίων, δεκαπενθήμερων ή μηνιαίων πάρτυ και events που κατά κανόνα λαμβάνουν χώρα σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, καθώς επίσης η ακύρωση ή μετάθεση ετήσιων φεστιβάλ που πραγματοποιούνται εντός Ελλάδος και που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της χορευτικής κοινότητας, καθώς φέρνουν διδάσκοντες, μπάντες αλλά και φαν του είδους από το εξωτερικό (so as) to know us better. Το ίδιο συνέβη και με καθιερωμένα, πλέον, ταξίδια σε δημοφιλείς ανάλογες διοργανώσεις του εξωτερικού, λόγω τόσο της απαγόρευσης ταξιδιών, όσο επίσης και της ματαίωσης των ξένων διοργανώσεων.
Συνολικά, πέρυσι και φέτος, ακυρώθηκαν περισσότερες από 30 εγχώριες διοργανώσεις, ανάμεσα στις οποίες το ιδιαίτερα δημοφιλές εντός και εκτός χορευτικής κοινότητας Djangofest στην Τεχνόπολη Αθηνών, το Swing’n’Swim και το Swing in Crete (Lindy Hop Greece), το Athens Rhythm Hop και η ετήσια θερινή εκδήλωση αποφοίτησης (Rhythm Hoppers), το Boogie Woogie Explosion, Christmas Boogie και οι σχετικές θερινές «γυμναστικές επιδείξεις» (Rollin’ Foxes), το Vaudeville Revue (Athens Lindy Hop), το Round Midnight: Athens Blues Dance Festival, το Thessaloniki Swing Festival (Swing Academy), το Swing’n’Sail floating festival (μια εβδομάδα διακοπών με σκάφος στο Ιόνιο, με ξεναγήσεις, πάρτυ και μαθήματα swing), το Athens Lindy Exchange και το Wild West Festival (Jump’n’Jive – Athens Swing Team), οι χριστουγεννιάτικες και θερινές εκδηλώσεις των Swing That Thing!, το Swingball (Lindy Hop Volos, οι οποίοι πατούν “pause” ένεκα τεκνοποίησης), το Roller Coaster Festival (Road Runners, Σαλαμίνα, σε συνεργασία με τους SteamRolllers και τους Swingarooz από Αθήνα), τελικές παραστάσεις, εκδρομές και μηνιαία πάρτυ (Athens Boogie), το The Big Blues (Chania Lindy Hop), το social dancing που έχει τα τελευταία χρόνια καθιερωθεί παραμονές Χριστουγέννων στην πλατεία Μοναστηρακίου σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, κ.ά. «Εμείς σαν σύλλογος διοργανώνουμε κάθε χρόνο τουλάχιστον τρεις θεματικές εκδηλώσεις (χριστουγεννιάτικη, μασκέ και καλοκαιρινή), συν τουλάχιστον δύο εκδηλώσεις που αφορούν σεμινάρια με καλεσμένους δασκάλους εκτός Χίου», μάς λένε οι Fatty George Lindy Club. «Δηλαδή, περίπου 10 βασικές εκδηλώσεις τον ενάμιση χρόνο».
Ωστόσο, ας είναι καλά το Zoom: «Τα Ζoom πάρτυ είχαν κάποιο κέφι», λένε οι Athens Boogie. «Κάναμε και ένα αποκριάτικο και περάσαμε σούπερ, ήπιαμε και τα κρασάκι μας...». Γενικά, στη διάρκεια του lockdown, τα Zoom πάρτυ ανέλαβαν να αντικαταστήσουν αλλά σίγουρα όχι υποκαταστήσουν τα διά ζώσης.
Ματαίωση ταξιδιών
Herräng Dance Camp (Σουηδία, η «Μέκκα» των φεστιβάλ, αφού πρόκειται για μηνιαίο επιμορφωτικό bootcamp που αναβαθμίζει το γνωσιακό και τεχνικό επίπεδο όσων έχουν επιλέξει να διδάξουν τον χορό αυτόν στις χώρες τους), Rock That Swing! (Μόναχο, πόλος έλξης και για lindy hoppers και για rock’n’roll-άδες), Lindy Shock (Βουδαπέστη, με πάρτυ σε ποταμόπλοιο που διασχίζει τον Δούναβη), Sofia Swing Dance Festival, Dragon Lindy (Κρακοβία, με ένα ανεπανάληπτο πάρτυ που λαμβάνει χώρα σε αλατωρυχείο), Summer Jamboree (Σενιγκαλία, Ιταλία), Blues Marathon, Paris Midnight Blues, είναι μόνο μερικά από τα φεστιβάλ στα οποία δεν ταξίδεψαν αρκετοί συνεντευξιαζόμενοι, είτε για δική τους αναψυχή -όπως και πολλά μέλη της χορευτικής κοινότητας-, είτε ως προσκεκλημένοι να διδάξουν. Αυτά είναι τα πιο γνωστά και δημοφιλή, αλλά υπήρξαν και άλλα στην Αυστρία, και αλλού.
Τρεις το λάδι, τρεις το ξύδι
Για όσους έχουν επενδύσει στην εκμάθηση των χορευτικών ειδών, τα lockdown ανέτρεψαν σχεδιασμούς, ενώ η όποια ενίσχυση της πολιτείας δε βοήθησε επί της ουσίας. «Είναι σαφές πως ο ελληνικός κρατικός μηχανισμός έδειξε τρομερή απαξίωση στις Τέχνες. Ανύπαρκτος σεβασμός στις παραστατικές Τέχνες και καμιά ανάγκη για πολιτισμό. Πενιχρά -ή και καθόλου- επιδόματα, τα οποία δόθηκαν μετά από αγώνα του καλλιτεχνικού κόσμου, ο οποίος κατηγορήθηκε πως ευθύνεται ο ίδιος καθώς εργάζεται “μαύρα” όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό με κάνει να απαισιοδοξώ και να θλίβομαι, από την άλλη με οδηγεί να θέλω να προσπαθήσουμε περισσότερο για να αποδείξουμε ότι η πολιτεία θα έπρεπε να νοιάζεται» δίνει το στίγμα της η Έλενα (Jump’n’Jive).
H περίφημη «επιστρεπτέα προκαταβολή», σε ορισμένες περιπτώσεις έως και απεφεύχθη, ώστε να μη σωρευτούν υποχρεώσεις, εφόσον το τοπίο είναι μάλλον ρευστό. Με τα μαθήματα να έχουν επί της ουσίας διακοπεί και τη γενικότερη οικονομική κατάσταση να είναι αρκετά δύσκολη, «έτρεξε» αρκετά η ελεύθερη συνεισφορά στα online μαθήματα, αν και όχι παντού. Όσο για το πώς τα έβγαλαν πέρα με τις οικονομικές υποχρεώσεις, άλλοι αξιοποίησαν τις οικονομίες τους, άλλοι έκαναν συμφωνία, κάποιοι εξέτασαν σοβαρά το ενδεχόμενο να παίξουν Λόττο ή Τζόκερ, άλλοι έκαναν απλά… υπομονή και κάποιοι έκαναν στροφή, αλλά όχι outside, ούτε inside turn. Στροφή στην καριέρα τους.
Από το lindy turn στο career turn
«Αξιοποίησα όλο το διάστημα του lockdown ώστε να βρω δουλειά ως αρχιτέκτονας». Η νεαρή Γεωργία Βασιλειάδου είναι διπλωματούχος της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Κατά τα φοιτητικά της χρόνια, γνώρισε το lindy hop από τους Lindy Hop Greece και ήταν ένας από τους στυλοβάτες της κοινότητας της Ξάνθης, των Lindy Hop Xanthi, μιας από τις πιο δραστήριες στην Ελλάδα, παραδίδοντας μαθήματα εκεί, και στη συνέχεια, στη γενέτειρά της, τη Θεσσαλονίκη. Ταλαντούχα follower, δημιουργικό κορίτσι με νεύρο, ζωηράδα, σπιρτάδα και πάθος για το swing, με συμμετοχές και διακρίσεις σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ, κάνει πια στροφή στην καριέρα της και αξιοποιεί τις βασικές της σπουδές. «Για μένα δε θα είναι πια τίποτα ξανά το ίδιο. Βγαίνω από το lockdown με νέο προσανατολισμό ζωής», λέει και είναι αντιληπτή η απογοήτευση για τη χορευτική αγάπη που μπαίνει αναγκαστικά στην άκρη. Η ζωή, ωστόσο, κύκλους κάνει.